Artysta pierwotnie wybrany do reprezentowania Polski na Biennale w Wenecji w 2024 r. w zeszłym roku stwierdził, że decyzja nowego polskiego rządu o odwołaniu jego projektu na najbardziej prestiżowej wystawie na świecie jest aktem „cenzury”.
Ignacego Czwartosa wybrała poprzednia administracja, na czele której stało prawicowe Prawo i Sprawiedliwość. Jednak w oświadczeniu wydanym 29 grudnia Ministerstwo Kultury pod przewodnictwem nowego premiera Donalda Tuska odwołało swój projekt.
Czwartos powiedział, że jego propozycja wystawy pt. „Polska praktyka w tragedii. Między Niemcami a Rosją” został wybrany w otwartym konkursie. Czwartos został także rekomendowany przez jury powołane przez warszawską Zachętę Narodową Galerię Sztuki.
Jednak w zeszłym roku propozycja spotkała się z ostrą reakcją krytyków, którzy uznali, że jest ona zbyt blisko zgodna z programem PiS. Wśród krytyków nominacji Czwartosa znaleźli się niektórzy byli pracownicy Zachęty i trzej członkowie jury muzeum.
31 października Ministerstwo Kultury poinformowało, że na Biennale w pawilonie narodowym zaprezentuje wystawę Czwartosa. Oświadczenie nadeszło w czasie, gdy Polska czekała na kształt przyszłego rządu po wyborach powszechnych zaplanowanych na 15 października.
PiS okazał się największą partią w tych wyborach, ale nie udało mu się zdobyć większości. Polityk opozycji Donald Tusk utworzył następnie nowy centrowy rząd koalicyjny i objął urząd 13 grudnia. Tusk był wcześniej premierem Polski w latach 2007–2014 i przewodniczącym Rady Europejskiej.
„Wybór odbył się zgodnie z procedurami prawnymi. Werdykt jury konkursu został zaakceptowany przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Umowa pomiędzy mną a Galerią Zachęta, instytucją odpowiedzialną za realizację wystawy została podpisana” – powiedział Czwartos.
„Mimo to 29 grudnia otrzymałem informację, że nowy Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bartłomiej Sienkiewicz wstrzymał realizację projektu. Decyzja nie została uzasadniona, co więcej, jest ona sprzeczna z obowiązującymi przepisami. Odbieram to jako cenzurę.”
Ministerstwo Kultury w oświadczeniu poinformowało, że „po przeanalizowaniu procedur konkursowych na wystawę… i po (zebraniu) opinii i głosów społeczności zaakceptowało decyzję o nierealizowaniu” projektu Czwartosa.
Ministerstwo Kultury nie odpowiedziało na prośbę o komentarz.
Zamiast Czwartosa kraj będzie reprezentowany przez Open Group, kolektyw, w skład którego wchodzą Yuriy Biley, Pavlo Kovach i Anton Varga.
Rzecznik Galerii Zachęta powiedział: „Zgodnie z regulaminem Sienkiewicz wyraził zgodę na projekt wystawy towarzyszącej „Powtarzaj się za mną”, zgłoszonej przez kuratorkę Martę Czyż i przedstawiającej Open Group. Zachęta Narodowa Galeria Sztuki pozostanie odpowiedzialna za organizację i produkcję wystawy (Biennale), a także pełny nadzór nad Pawilonem Polskim w Wenecji.”
W dokumencie propozycji nadesłanym na Biennale wystawę Czwartosa określono jako „głęboką refleksję współczesnego polskiego artysty nad tragiczną historią XX wieku”.
„Mój projekt poprzez zbiór obrazów i obiektów przedstawia polskie doświadczenia zderzenia dwóch totalitaryzmów: komunizmu sowieckiego i niemieckiego narodowego socjalizmu” – powiedział Czwartos. „Projekt nawiązuje także do współczesności, przede wszystkim do brutalnego ataku Putina na Ukrainie. Nie jest to wcale projekt antyeuropejski, raczej odnosi się do sił, które niszczyły Europę w przeszłości i dziś”.
